Insulina to hormon wytwarzany w trzustce, odpowiadający za utrzymanie odpowiedniego poziomu stężenia glukozy we krwi. Współpracując z glukagonem, ułatwia transport glukozy do poszczególnych komórek ciała, zapewniając tym samym ich właściwe odżywienie. Zaburzenia pracy organizmu mogą prowadzić do insulinooporności, czyli obniżonej wrażliwości organizmu na działanie insuliny.
Czym jest insulinooporność?
Insulioopornością nazywany jest stan, w którym organizm nie reaguje w prawidłowy sposób na działanie insuliny. W efekcie trzustka produkuje jej coraz więcej, co prowadzi do osłabienia tego narządu. Wysokie stężenie insuliny powoduje, że glukagon nie może działać we właściwy sposób, przez co komórki nie dostają odpowiednich dawek pokarmu. Jednocześnie glukagon bierze udział w procesie spalania tkanki tłuszczowej, a zaburzenia jego pracy prowadzą do nadwagi czy nawet otyłości. Insulinooporność nie jest traktowana jako osobna jednostka chorobowa - w medycynie zalicza się ją do grupy zwanej zaburzeniami metabolicznymi.
Insulinooporność - objawy
Objawy insulinooporności nie są charakterystyczne, dlatego w wielu przypadkach do jej rozpoznania dochodzi stosunkowo późno.
Najczęściej pacjenci uskarżają się na:
- ciągłe zmęczenie,
- nadmierną senność,
- brak energii,
- wzrost tkanki tłuszczowej na brzuchu (brzuch insulinowy),
- problemy z utrzymaniem prawidłowej masy ciała,
- zwiększony apetyt.
Problemem okazuje się również duży wyrzut insuliny - objawy to przede wszystkim wilczy apetyt, nagłe uczucie zmęczenia, a nawet omdlenia. W przypadku bardzo silnego wyrzutu można spodziewać się spadku poziomu glukozy we krwi, jednak stan ten może potwierdzić jedynie badanie przeprowadzone za pomocą glukometru. Jednocześnie możemy zaobserwować jeszcze jeden objaw insulinooporności - zmiany skórne. U pacjentów pojawiają się zrogowacenia ciemne, czyli szare lub ciemnobrązowe, szorstkie plamy. Najczęściej występują one na szyi, w okolicach dołów pachowych oraz na łokciach i kolanach.
Insulinooporność - czynniki ryzyka
Co powoduje insulinooporność? Według badań i ustaleń, insuninooporność może mieć podłoże genetyczne - statystycznie częściej rozwija się ona u osób, których bliscy chorują bądź chorowali na cukrzycę. Niemniej jednak może również wystąpić u osób spoza grupy podwyższonego ryzyka. Kolejnym czynnikiem predestynującym jest nadwaga - w przypadku nagromadzenia zbyt dużej ilości tkanki tłuszczowej, do organizmu uwalniane są wolne komórki tłuszczowe, wykorzystywane jako źródło energii zamiast glukozy. Trzustka musi więc wyprodukować więcej insuliny, aby utrzymać odpowiedni poziom cukru we krwi. Na insuliooporność częściej zapadają mężczyźni oraz osoby w podeszłym wieku. Towarzyszy ona innym schorzeniom, związanym na przykład z tarczycą czy nerkami.
Niewłaściwa dieta, siedzący tryb życia, sięganie po używki także sprzyjają insuliooporności. Co ciekawe, jest to przypadłość, która może być związana z ciążą i zmianami hormonalnymi, jakie zachodzą w trakcie jej trwania. Najczęściej mija po rozwiązaniu, jednak kobiety, u których zdiagnozowano insuliooporność w ciąży, są bardziej narażone na rozwój cukrzycy typu drugiego w przyszłości.
Insulinooporność a dieta
Jednym z czynników, jaki wpływa na rozwój insulinooporności, jest nieprawidłowa dieta. Jakie produkty powodują wyrzut insuliny? Przede wszystkim te, które dostarczają organizmowi duże ilości węglowodanów. Cukry proste wywołują wzrost stężenia glukozy we krwi, przez co trzustka musi pracować na zwiększonych obrotach, produkując insulinę. Najgorszym wyborem będą więc produkty z wysokim indeksem glikemicznym. Błędem jest również podjadanie między posiłkami - jak się okazuje, nawet wypicie szklanki soku pobudza trzustkę do pracy, przez co stale produkuje ona kolejne dawki insuliny.
Żywienie w insuliooporność - czy jest wystarczające, aby poradzić sobie z problemem?
Pacjenci z insulinoopornością często zadają sobie pytanie, czy wystarczy odpowiednio zmodyfikować menu, aby poradzić sobie z insulinoopornością? Warto pamiętać, że insulinooporność idzie w parze z innymi przypadłościami, takimi jak nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca, charakterystycznymi dla zespołu metabolicznego. Ostateczną decyzję o sposobie leczenia podejmuje lekarz, jednak dieta jest kluczowa, aby poprawić jakość życia i samopoczucie. Produkty w diecie dla insulinoopornych powinny mieć niski i średni indeks glikemiczny. Posiłki należy spożywać co 3-4 godziny, nie częściej, aby nie stymulować trzustki do ciągłej pracy. Powinny one składać się z węglowodanów, tłuszczów (dobrym wyborem będą oleje ekologiczne) oraz białka. Makarony czy ryż należy gotować al dente.
Insulinooporność - czego nie jeść? Na liście produktów zakazanych znajdują się oczywiście:
- słodycze,
- dania gotowe,
- produkty przetworzone,
- białe pieczywo, makarony jasne oraz biały ryż.
Bardzo istotna dla pacjentów jest regularna aktywność fizyczna, która pomaga utrzymać prawidłową masę ciała, a także odpowiednie stężenie glukozy we krwi.
